Maszynka do mięsa – kto ją wynalazł

Zaopatrzona w ręczną korbkę domowa maszynka do mięsa to protoplasta dzisiejszych profesjonalnych elektrycznych maszyn do rozdrabniania mięsa – tzw. wilków. Zobacz kiedy powstała i poznaj jej wynalazcę.

Maszynka do mięsa została wynaleziona w połowie XIX wieku w Niemczech (grafika: Wikipedia (CC))

Wynalazcą maszynki do mielenia mięsa był Karl Drais (pełne nazwisko Karl Friedrich Christian Ludwig Freiherr Drais von Sauerbron) – niemiecki XIX-wieczny wynalazca. Z wykształcenia i zawodu był leśnikiem, potem zaś zajął się mechaniką i konstruowaniem maszyn.

Portret Karla Draisa (grafika: Wikipedia (CC))

Główne elementy maszynki do mięsa to solidna metalowa obudowa oraz ślimak z nożami. Umieszczony w obudowie ślimak napędzany jest ręcznie, dzięki kręceniu korbką. Ślimak przesuwa fragmenty mięsa w kierunku obracających się noży rozdrabniających, osadzonych na osi ślimaka. To on także przeciska na zewnątrz rozdrobnione mięso przez tarczę z niewielkimi otworkami – sito.

Elementy maszynki do mięsa (grafika: Rainer Zenz (CC))

Po zdjęciu pierścienia mocującego i wyjęciu śruby mocującej na korbie maszynkę można całkowicie rozebrać w celu oczyszczenia po użyciu lub wymiany noży i tarczy.

Obok mielenia mięsa maszynka wraz z dodatkową nadziewarką wykorzystywana jest także do domowego robienia kiełbas.  Wykorzystywana jest również od innych celów – np. do mielenia ryb, maku, gotowanych warzyw oraz wyrobu ciastek i ciast.  

Kto mielił mięso ręczną maszynką wie, że wymaga to sporego wysiłku. Dlatego w większych maszynach, szczególnie mielących mięso na skalę produkcyjną, jako napęd służy silnik elektryczny. Prędkość obrotowa silnika obniżana jest przez przekładnie. Maszyny takie bywają także chłodzone i przerobić mogą nawet setki kilogramów mięsa.

Profesjonalne maszyny do mielenia mięsa zwane są fachowo wilkami masarskimi. Termin ten wywodzi się z nazwy urządzenia w języku niemieckim, języka ojczystego Karla Draisa. W niemieckim maszynki do mięsa określa się bowiem jako Fleischwolf (pol. mięsny wilk) lub krócej jako Wolf (wilk). Większe maszyny jako Ladenwolf (wilk sklepowy) lub Tischwolf (wilk stołowy). To dlatego także masarskie branżowe terminy „wilkowanie” lub „wilkować” pochodzą z niemieckiego „wolfen”.

Drais znany jest także z innych maszyn – z maszyny do pisania z klawiszami, aparatu do zapisu nutowego muzyki oraz drewnianego roweru biegowego, pierwowzoru dzisiejszego roweru – nazywanego dawniej od jego nazwiska drezyną. 

Rower biegowy Draisa (grafika: Wikipedia (CC))

Mimo, że wynalazca umarł w zapomnieniu i biedzie dziś w Karlsruhe, mieście urodzin i śmieci wynalazcy, działa dedykowane mu Muzeum Karla Draisa.

Już niedługo, bo 29 kwietnia 2020 roku, przypada 235 rocznica urodzin Karla Draisa. Warto pamiętać o (także mięsnych) zasługach wynalazcy.